Cận cảnh cuộc sống các nàng kỹ nữ Nhật Bản những thế kỷ trước.

Nói đến kỹ nữ Nhật Bản phần lớn tất cả chúng ta đều nghĩ đến một danh từ phổ thông mà ai cũng biết, đó là geisha. Hầu hết mọi người đều nghĩ họ là nhưng cô gái điếm cao cấp của những năm thế kỷ 18 – 19 tại Nhật Bản. Ngay cả bộ phim “Hồi ức của một geisha” (Memoirs of a Geisha), cũng góp phần gây ra những nhầm lẫn trong cách suy nghĩ về các nàng geisha. Tuy nhiên những quan niệm đó không hoàn toàn đúng. Geisha, đọc theo âm Hán Việt là “nghệ giả” (có nơi gọi geikô – nghệ kỹ), danh xưng ấy để chỉ những người làm nghệ thuật.

Ngược dòng lịch sử, vào khoảng thời gian dưới triều đại Edo (1600 -1686), các nhà thổ được luật lệ cho phép mở tại các vùng quận huyện cách xa trung tâm các thành phố lớn với điều kiện phải kín cổng cao tường. Những khu vực này thường được biết đến với cái tên là yūkaku (phố “giải trí”), các khu “đèn đỏ” nổi tiếng trong giới ăn chơi như Shimabara ở Kyoto, Shinmachi ở Osaka và Yoshiwara tại Edo (Tokyo ngày nay). Những nơi cung cấp các trò tiêu khiển cho các quý ông phát triển nhanh chóng sau đó được gọi là ageya. Hầu hết những cô gái phục vụ tại các ageya trước đó đều xuất thân từ những gia đình nghèo khổ, họ được bán cho các gia đình giàu có để làm thiếp, nhưng tại đây các nàng được phân loại tùy theo sắc đẹp, tính cách, giáo dục và khả năng biểu diễn nghệ thuật để được phục vụ trong ngành giải trí phục vụ các quý ông. Đây cũng chính là các kỹ nữ oiran tiền thân của nàng geisha sau này.

Tùy theo khu vực, các kỹ nữ có tên gọi khác nhau. Ở Yoshiwara tại Edo người ta gọi các nàng là oiran, tayū là tên để chỉ đến các kỹ nữ vùng Shimabara ở Kyoto. Tuy nhiên cũng có một số nguồn thông tin khác cho rằng oiran là cấp bậc cao nhất mà các kỹ nữ đạt đến sau tayū và koshi. Trước khi có danh xưng orian, tayū được xem là thứ hạng cao nhất của các kỹ nữ, danh xưng dành cho những cô gái được tuyển chọn cho các lãnh chúa vào giữa những năm 1700, triều đại Meiwa (1764-1772).

Oiran
Các quan niệm sai lầm thường gắn liền với các nàng oiran, như họ chỉ là gái điếm hạng sang. Tuy nhiên, không chỉ đơn thuần phục vụ tình dục cho các quý ông ăn chơi, các kỹ nữ thời này được đào tạo để có thể biểu diễn các bộ môn nghệ thuật khác nhau như chadō (trà đạo Nhật Bản), ikebana (cắm hoa), và thư pháp.

Một kỹ nữ oiran cùng hai người hầu

Một kỹ nữ oiran đang được giúp mặc obi năm 1890

Sự cô lập đằng sau các bức tường ở vùng xa vắng ven đô, khiến các kỹ nữ orian bị áp đặt dưới nhiều nghi thức khác nhau, do đó gia tăng khả năng bị đào thải bởi sự thay đổi của xã hội. Một vị khách thông thường sẽ không bao giờ được chấp nhận, muốn được các nàng oiran phục vụ, các quý ông phải viết một lá thư mời trang trọng, và các nàng orian sẽ diễu hành trên phố cùng với đoàn tùy tùng để đến nơi được mời. Sự lộng lẫy xa hoa của đoàn kỹ nữ oiran sẽ cho công chúng biết đẳng cấp của chủ nhân đã mời họ. Trang phục các nàng oiran cũng càng ngày trở nên cầu kỳ và phức tạp hơn, các kiểu áo đính nhiều kim và tóc được kết hợp với nhiều loại lược khác nhau. Chính những đòi hỏi nghi thức cùng với sự bùng nổ thời đại geisha đã chấm dứt những năm tháng hoàng kim của các kỹ nữ oiran.

Khu “giải trí” Nectarine No 9 – năm 1890

Một đoàn diễu hành của các kỹ nữ oiran năm 1890

Tayū

Tayū không hoàn toàn giống như geisha, họ phục vụ khách với những quy tắc bảo thủ hơn. Họ là những cô gái chuyên phục vụ các nhu cầu thưởng thức nghệ thuật truyền thống như múa, nhạc trò chuyện hơn là chỉ là đơn thuần về tình dục. Nói một cách đơn giản, tayū là những cô gái dành cho những quý ông tìm kiếm một người vợ hoàn hảo với đủ ngón nghề cầm, kỳ, thi họa cho dù chỉ một đêm. Dưới triều đại Edo, những phụ nữ có chồng thường phải nhuộm răng đen, và mặc obi (nơ yếm) phía trước, điều này cũng tương tự như việc đeo nhẫn cưới ngày nay. Đối với các nàng tayū , việc cởi bỏ trang phục khi ân ái là một điều cấm kỵ, bằng chứng là những hình vẻ trong các bản in shunga còn lưu lại. Hơn nữa, các kỷ nữ tayū thường chỉ phục vụ cho các samurai, lãnh chúa trong các cung điện tại Kyoto và họ cũng có quyền từ chối phục vụ những quý ông chỉ đơn thuần đòi hỏi các nhu cầu xác thịt. Vào những năm 1760, các kỷ nữ tayū hầu như biến mất và được thay thế bởi các nàng oiran.

Như vậy có thể nói geisha là những kỹ nữ tiếp nối truyền thống văn hóa Nhật Bản từ các nàng oiran và tayū của những thế kỷ trước.